Bu konu altında klima ve soğutma sistemlerinin can damarı olan VAKUM konusunda bilgilendirme için açtık.Soru görüş ve tecrübelerinizi buradan paylaşalım.

VAKUM NEDİR
Vakum kelime anlamı atmosfer basıncının altı, yani - 0,1 bar ve altındır. Bizim vakum konusunda yaptığımız işlem ise klima montajı bitiminden sonra iç ünite ve ara tesisatta bulunan atmosfer havasını boşaltma işlemine klima vakum işlemi diyoruz. 

KLİMA SİSTEMİNDE (TÜM SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE) VAKUM NEDEN GEREKLİ

Bir çok yerde vakum konusu işleniyor. İşlem nedir artık klima formlarını takip eden arkadaşlar da biliyor. Ama bu günlerde çok yanlış değerlendirmelerde okuyoruz. Onun için bu yazıyı yazma gereği duydum. 
Biz neden vakum yapıyoruz.? Kimisi sistemdeki pislikleri atmak için, kimisi kaçak testi için, kimisi de havayı boşaltmak için gibi fikirler söyleniyor. Kısmen doğru bunlar. 
 Ama şu yanlış bir kanı, vakum tesisat içindeki pislikleri çekmez. Zaten sibop iğnesinin bulunduğu yerden pislik varsa zor geçer. Burada dikkat edilmesi gereken konu tesisatı yaparken toz partikül vs den sistemi korumaktır. Olası kirlenmesini vakum kurtarmaz. 
  İkinci olacaksa test etme konusu.  Vakum ancak çok büyük kaçakları gösterir. Mesela rekoru sıkmamışsanız görürsünüz. Ama havşa çizik, çatlak vs ise vakumla gözlemlemek çok zordur. Vakumla düşebileceğiniz negatif basınç - 1 bar iken, klima sistemi çalışmaz iken (R410a için) gaz basıncı 10-12 barlarda. Yani normal tesisat basıncı vakum un 10 katı. 
 Üçüncü ise vakum ile havayı boşaltmak. Evet asıl olan budur. Ama şu konuda çok büyük bir yanlış bilgi var. Tesisatta yer alan hava boşandı iş bitti. Normal bir vakum pompası 5 mt tesisat olan 9 ile 24 lük klima tesisatında yer alan havayı 1 dakika sürmeden boşaltır. Hatta bunu manometre de de gözlemlersiniz. Şimdi ince nokta da bu. Kimileri diyorki hava bitti, vakum tamam.  Acaba bitti mi vakum.??? Hayır.!!!

VAKUM NEDEN YAPILIR 
 Vakum tesisatta bulunan nemi alma işledir. Klima montajı esnasında bakır boru tesisatı ve iç ünite içerisinde atmosfer havası vardır. Atmosfer havası içerisinde nem yani su vardır. Bu su normal atmosfer basıncında gaz halindedir. Yani buhar halde bulunur. Su deniz seviyesinde yani 0 derecede 1atmosfer basıncında donar. Yani buz, katı hale geçer. Soğutma sisteminde ise sistem içinde bulunan gaz (soğutucu akışkan) R410a için ortalama 30 bar da sıvı halden kılcal veya expansion (kırıcı vana, capiler boru) dan geçerek püskürtülmesi sonucunda sıvı halden gaz (buhar hale)  geçer. R 410 a nın buharlaşma yani kaynama noktası - 51 derecedir. Yani gazın buhar haline geçtiği püskürtüldüğü nokta - 51 derece. Bu püskürtülme noktasını deodorantların çıkış noktası gibi düşünün. İncecik bir delik, iğne deliğinden gibi. İşte düşünün o noktaya suyun, yani sistemde kalabilecek su buharının zerreciği gelse çok sert biz buzlanma oluşur, gaz geçişi tıkanır ve soğutma sistemi çöker. İşte vakum un en büyük önemi budur. Sistem tıkanır sa, kanser gibidir.  Önlenemez düzeltilmez hale gelir sistem. 
 NEDEN VAKUM HAVA BİTTİKTEN SONRA DA DEVAM EDİLMELİ
 Sistemdeki havayı 1 dakikada vakumla aldınız.  Ama sistem içinde hala su buharı olabilir. İşte bunun için sistem vakum düştükten sonra bir süre daha vakum işlemi devam etmeli.  Neden mi? Su deniz seviyesinde 100 derecede kaynar. Ama Everest e çıkarsanız basınç 0,35 atmosfer basınç vardır ve 80 derecede kaynar. Yani basınç düştükçe suyunun kaynama noktası da düşer. İşte - 1 bar lara indirimiz zaman su 20 derecelerde bile kaynamaya başlar. Yani buhar haline dönüşür. Bizde vakum (yani emiş yaparak)  buhar haline gelmiş suyu çok daha rahat sistemden atabiliriz. Bunun için dir ki vakum 1 dakikada kapatılmamalıdır. Hatta vrf tarzı büyük sistemler 2 veya daha fazla noktadan 24 saat bile vakum edilir. Derin vakum dediğimiz sistem ise,vakum yapılır 24 saat, sonra kapatılır, 24 saat beklenir ve tekrar vakum yapılır. Amaç suyun tamamen kaynayıp buhar haline getirilip sistemden atılması içindir. 
 Bunun yanında sistemde su kalmamasının özellikle karışım gazlardan olan R 410 a için kullanılan kompresörler için çok büyük önemi var. Bu kompresör lerde sentetik (estel) yağlar kullanılır. Ve bu yağlar suya karşı çok hassaslar. Bozulmaya çok müsait yağlar. Vakum demek, kompresör yağının kalitesinin korunması ve uzun ömür demektir ayrıca. 
 
SONUÇ
Onun için diyoruz ki, en az 5 dakika,ideal olan 10-15 dakika vakum. Tabi standart klima montajında bu süre. Komple sistem vakum ortalama 1 saat. Büyük sistemler üreticilerin bildirdiği doğrultuda yapılmalıdır. Fazla vakum da sıkıntı var mı, kesinlikle yok. Ama şunu da unutmayalım ki montaj ekibini de ben 1 saat isterim diye zorlamanın alemi yok. Zaman da para dır. Bizim tecrübelerimize göre 5 ile 15 dakika Arasında yapılan montaj vakumla Ronaldo sorun yok. Burada birde dikkate alınması gereken tabiki de hava sıcaklığı. 30 derece de 5 dakikalık vakum, 5 derecede yapılacak 10 dakikalık vakum eş değer olabilir. Yani kışın biraz daha uzun tutulmasında fayda var vakum işleminin.  (15 dakika) 
(Bu yazı dizisi tamamen M. mbirol Ölmez tarafından özgün olarak yazılmıştır, kopyalayarak yayınlayacak arkadaşların saygı gösterip, alıntı yaptığı yeri açıkça belirtmelerini rica ederiz) 

Vakum konusunu bir video ile daha Zart Forum iyi anlatırız sanırım.

Sayın "mbirol",


Yeni bir klimada vakumlama yapılması konusunda, şimdiye kadar edindiğim bilgiler şu şekildedir:

1- Manifoltun alçak basınç hortumu,dış ünitede bulunan üç yollu vananın (kalın borulu emiş tarafı) servis portuna bağlanır.
2- Manifoltun alçak basınç vanası açılır.(Yüksek basınç tarafındaki vana kapalı olmalıdır.)
3- Vakum pompası çalıştırılır.Takriben, 20-30 dakika kadar vakumlama yapılır.
4- İstenilen vakum sağlandığında; ( -0.1MPa veya -20PSİ ) manifoltun alçak basınç vanası kapatılır.Daha sonra vakum pompası durdurulur.
5- En az 4-5 dakika (bazıları 20 dakika diyor) beklenir.Manifolt sayacı izlenir.Sayaç da yükselme olur ise sistemde kaçak vardır.Bu arada kaçak testi yapılır.Kaçak yok ise alçak basınç manifoltu tarafındaki hortum yerinden çıkartılır.
6- O ana kadar,iki ve üç yollu vanalarda kapalı tutulan kör tapalar çıkartılır.Önce basma tarafındaki (ince borunun bağlı olduğu) vana,Allen anahtarı ile çok az açılıp,hemen kapatılır.Biraz beklenir.Daha sonra yavaşça sonuna kadar açılır.Akabinde, emiş vanası da yavaşça yine Allen anahtarı ile sonuna kadar açılır.Her iki vananın da tapaları takılır ve uygun şekilde sıkılır.

Yukarıda anlatılan hususlarda herhangi bir yanlışlık var mıdır?

-Bazı ustalar; "..manometrenin hortumu hemen sökülmez,cihaz soğutmada çalıştırılır öyle sökülür..." demektedir.Sizce hangisi doğrudur?
-Yukarıdaki uygulamanın bazı video görüntülerinde; vakumlama sırasında ve sonrasında sayacın ibresinde herhangi bir hareket olmamaktadır! Bu ne anlama gelir?Servisin getirdiği vakum aletinin bozuk olup olmadığını nasıl anlarız?

S a y g ı l a r ı m l a.

En az 4-5 dakika (bazıları 20 dakika diyor) beklenir.Manifolt sayacı izlenir.Sayaç da yükselme olur ise sistemde kaçak vardır.Bu arada kaçak testi yapılır.Kaçak yok ise alçak basınç manifoltu tarafındaki hortum yerinden çıkartılır.

Vukum işlemi tamamlandıktan sonra benim önerim hortumu sökmeden önce küçük vanayı biraz açıp soğutucu akışkanın iç üniteden dolaşıp gelmesini manometre üzerinden gözlemlemek olur.Böylece sistemde imaltta olabilecek tıkanma vs. de görülmüş olur. Ayrıca hortumu sökerken sibop dahi olsa sisteme tekrar hava girişini engellemiş oluruz.(Çok az miktarda hava gireceğine ,çok az miktarda gaz kaçması benim kişisel tercihimdir)

Üstadım,

O halde,benim 4ncü maddede söylediğim gibi "..alçak basınç vanası kapatılıp vakum pompası durdurulmayacak..".aksi halde
sizin söylediğiniz şekilde sisteme biraz gaz verildiğinde vana kapalı olduğu için sayacın ibresinde değişiklik olmaz.
Peki, vana ne zaman kapatılıp,vakum pompası durdurulacak?

S a y g ı l a r ı m l a.

Bu konuyu sıralı olarak toplayıp yazalım müsait olunca...

Üstadım,

İşin doğrusu,belirttiğiniz gibi; bu vakumlama işlemlerinin sizin tarafınızdan sırası ile doğru dürüst yazılması.Bunu yapınca, büyük sevap alırsınız!.Ama o " müsait zaman ne zaman gelir?!. " Yoksa servis gelip; klimamı çöpe çevirdikten sonra, yazılacak olanlar hakkında ben ancak -güncel bir şarkı sözünden esinlenerek- şöyle mırıldanabilirim:

"Artık vakumlanacak bir klimam yok,
Üstadlar yazsa da boş,yazmasa da boş."

S a y g ı l a r ı m l a

Giriş yazısını güncelledik

İşte, bu açıklamalarınız ile büyük bir insancıl davranış örneği göstererek,oluşabilecek pek çok servis mağduriyetini önlemiş oldunuz..Sizleri kutluyorum.Ellerinize sağlık.

S a y g ı l a r ı m l a

Es.a arkadaşlar.  Özellikle konu hakkında bilgili ustalarıma sormak istiyorum ; bundan 3-4 ay önce mitsubishi electricten ; bir klima aldım. satıcıya bir süre sonra aynı binada farklı kata taşınacağımı sölemiştim. Satıcı da  klimayı şimdi al ; ben sana taşımayı  ücretsiz yaparım demişti. Klima 4 ay önce kuruldugunda  işi iyi bilen 40 yaşlarında bir  eleman geldi ;işini iyi bildiği için , vakumlamayı iyi yaptı . ben özellikle sordum ; sökülüp takıldıgında tekrar vakum yapılmalı mı diye evet yapılmalı dedi. aradan 3-4 ay geçti  dün ; ekip geldi  .farklı bir ekip geldi .  klimayı özensiz ve hor bir şekilde taşıdılar . ben özellkle vakum yapılmasını söledim .tamam hallederiz dedi. klimayı üst kata yeni taşınacağımız eve götürdü ; yine özensiz ve hor bir şekilde klimayı monte etti.  neyise  sonlara doğru  diğer arkadaşları geldi . bana kağıt imzalattırcaktı .ben vakumlamayı yapın dedim . dakikalarca bana  vakumlamanın gereksiz oldugunu anlattı. sadace ilk başta ilk kurulum yapılırken gerekliymiş falan dedi. ben ısrarla vakum yapılmasını istedim . adamla tartıştık. sonra diğer elemanla konuştular .diğer eleman ; arkadaşına ben vakumlama yaptım dedi..arkadaşı ona nasıl diye sordu .  elimle vakum yaptım dedi..ben orda bir şoke oldum .el ile vakumu ilk defa duydum . diğer arkadaşı da saçmaladıgını fark etti ki cevap vermedi . neyise ben vazgeçmeyince ;  Patronlarını aradım . konustum .tamam dedi yapsınlar .    eleman mecbur kalınca ;sinirlendi zoruna gitti . bu sefer  bana vakum yapılması için ; klimanın beyaz sargılı olan dışarıya uzanan borusunun içindeki yağın değişmesi gerektiğini ;bu yağ değişmezse vakumlama yapamayacağını söledi .(sanırım vakumlama cihazı yanında değildi ve 20 dakika daha beklemek istemiyordu  ;beni vazgeçirmek için söledi) ardından bu borunun metresinin 35 tl oldugunu ;  2 metreden 70 tl  veriyormusun ; ver yapayım gibi  sinirli ve seviyesiz şekilde tartıştı. şimdiye kadar beyaz eşyada çok sıradan firmalardan çeşitli ürün aldım ;ilk defa böle seviyesiz ;üslüpsuz eleman gördüm . firmanın mitsubishi olması daha da şaşırtıcı. ben elemanlarla tartışınca  vakum yapsa da bundan hayır gelmeyeceğini düşünerek şimdi gitmelerini bir kaç gün sonra vakum için gelmelerini söledim .şimdi sormak istediğim  ;

1) Klimaya vakum  her sök tak da yapılmalı mı ? yoksa adamın dedği gibi sadece  klima ilk kuruldugunda mı vakum yapılır .

2) Klimaya vakum yapılması için gerçekten bu klimadan dışarı uzanan sargılı beyaz borunun değiştirilmesi mi gerekir . boruyu değişmezse  içindeki yağı bozuluyormuş artık kullanamıymuş falan .böle bir şey var mı ?

3)  Bu sargılı boru değiştirilmesi gerekiyorsa bunun ücretsiz montaja dahil olması gerekmiyor mu ?  

4) Şu anda klimayı üst kata takılmış ama hiç çalıştırılmamış. eleman borulardan gaz kaçırdıysa ya da yanlış yaptıysa (bana kızdıgı için)  bu saatten sonra başka bir firmaya vakum yapsam da faydasız mıdır ;iş işten geçmiş midir?

biraz uzun oldu ama ilgilenirseniz teşekkürler. sizden gelen cevaplara göre ; İstanbul Merkezi arayıp şikayette bulunacağım .ama bundan önce doğrunun ne oldugunu öğrenmem lazım ki ona göre talepte bulunayım .

1. Kesinlikle yapılması gerekiyor.Her sökme takma,gaz kaçağı veya rekorların birinin bile gevşemesi durumunda bile.Sisteme hava girdiyse vakum olmazsa olmaz.

2.Sökülen boru R 410 a sistemde çalıştıysa ,R410 lu bir cihazda kullanılmasında hiç bir sakınca yoktur.

3.Zaten cevabı verdik 2 de.

4.Bence kesinlikle şikayetinizi resmi olarak yapın.Bu tarz vakuma gerek yok diye kıvırtıp,alaverde dalavere yapan adamlardan her şey beklenir.Şikayetinizde ileriye yönelik oluşabilecek arızalarda hakkım saklı kalması vs. Gibi bildirimde bulunun.O adamları da eve sokmayın.Başka servis isteyin.

Şimdiden geçmiş olsun.